Rusya-İran Anlaşmazlığı: Zengezur Koridoru

44 gün süren vatan müdafaası sonrası Azerbaycan, yaklaşık 30 yıl işgal altında kalan topraklarını kurtarmayı başardı. Tarihi kentler yeniden inşa edilmeye, yeni yollar açılmaya başlandı. Zengezur Koridoru, bölgedeki en önemli projelerden biri. Peki, bu koridor hakkında kimler neler düşünüyor? Rusya ile İran arasında bir anlaşmazlık var mı?

Azerbaycan’ın Başarısı ve Zengezur Koridoru

Azerbaycan, 2020’de 44 gün süren İkinci Karabağ Savaşı sonucunda yıllardır işgal altında kalan pek çok kentini kurtardı. Karabağ Zaferi‘nin ardından, Azerbaycan’ın önceliklerinden biri, yıllarca ihmal edilen şehirlerin yeniden ihya edilmesi oldu. Bunun yanı sıra, 30 yıllık durgunluğu geride bırakmak ve bölge ekonomisini canlandırmak da önemli bir hedef olarak öne çıkıyor.

Azerbaycan, bu konuda oldukça hızlı adımlar atmaya başladı. Ancak, bu ihya sürecinde inşa edilen yeni yollar ve raylı sistemler, Zengezur Koridoru ile daha da anlam kazanacak.

Rusya’nın Tutumu

Bölgedeki tartışmalar sürerken, Rusya’nın bu konudaki durumu dikkat çekiyor. Azerbaycan topraklarının Ermeni işgaline girmesinde etkili olan Rusya, Bakü’nün topraklarını işgalden kurtarma operasyonlarına sessiz kaldı. Bu durum, Batı ile yakınlaşan Ermenistan ile olan ilişkilerini olumsuz etkiledi.

Zengezur Koridoru gündeme geldiğinde, Moskova bu projenin kendisine stratejik ve güvenlik tehdidi oluşturduğunu düşünüyordu. Ancak uzmanlara göre, Rusya’nın bu tutumu, Ukrayna Savaşı ile değişmeye başladı.

Moskova, koridorun hayata geçirilmesinin kendisine büyük ekonomik faydalar sağlayabileceğini, ayrıca Orta Asya ile Güney Kafkasya arasındaki ticaret yollarını canlandıracağını umuyor.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 18-19 Ağustos 2024 tarihlerinde Bakü’ye yaptığı ziyarette, Azerbaycan ile Ermenistan arasında barış anlaşmasının imzalanmasına yönelik niyetini şu şekilde ifade etti:

“Azerbaycan ile Ermenistan arasında barış anlaşmasının imzalanması için bir şeyler yapabilir ve süreci iki ülke arasında sınırların belirlenmesine ve lojistik hatların açılmasına götürebilirsek bundan çok mutlu olacağız. Azerbaycan ziyaretim sonrasında Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ile iletişim kurarak onu ziyaretimin sonuçları hakkında bilgilendireceğim. Azerbaycan’ın bu sürecin tamamlanarak çözüme kavuşmasına odaklandığını çok iyi biliyorum.”

Putin’in bu açıklamalarından sonra, Rus Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Ermeni yönetimini Sünik bölgesi üzerinden ulaşım bağlantılarına ilişkin anlaşmayı sabote etmekle suçladı.

İran ile Rusya Arasındaki Anlaşmazlık

Moskova ile Tahran, birçok konuda iş birliği yapan iki müttefik olarak dikkat çekiyor. Özellikle Ukrayna Savaşı sırasında İran’dan Rusya’ya giden silah ve teçhizatlar bu ittifakın önemli göstergelerinden biri oldu. Ancak, Zengezur Koridoru konusunda iki müttefik arasında anlaşmazlıklar ortaya çıkıyor.

Tahran, Zengezur Koridoru’nun açılmasının bölgenin jeopolitiğini değiştireceğini düşünüyor. İran’daki genel görüş, bu koridorun hayata geçirilmesinin Tahran açısından çeşitli jeopolitik riskler doğuracağı yönünde. Örneğin, Zengezur Koridoru’nun açılmasıyla İran-Ermenistan sınırının ortadan kalkacağı iddiası sıkça dile getiriliyor.

Bu nedenle İran, hem açıklamaları hem de eylemleriyle bu projenin hayata geçmemesi için çaba sarf ediyor. Devletin en tepe noktasındaki isim olan Devrim Rehberi Ali Hameney, “İran’ın, Ermenistan ile İran arasındaki sınırın kapatılmasına yol açacak hiçbir plan veya yaklaşıma müsamaha göstermeyeceğini” ifade etti.

Moskova’nın son zamanlarda Zengezur Koridoru konusundaki politika değişimi ise İran’da büyük tepkiyle karşılandı. İran, Rusya’nın Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki ateşkes anlaşması kapsamında Zengezur Koridoru’nu açma taahhüdü üzerine Rusya büyükelçisini çağırdı.

Zengezur Koridoru, bölgedeki güç dengelerini değiştirebilecek önemli bir proje olarak öne çıkıyor. İran ve Rusya arasındaki anlaşmazlıklar, bu koridorun geleceği hakkında belirsizlikler yaratıyor. Özellikle Putin’in Bakü’de yaptığı açıklamalar, Tahran tarafından dikkatle takip ediliyor. Tahran, bu konuda kesin bir tutum sergileyerek, Zengezur Koridoru’nun kırmızı çizgileri olduğunu belirtiyor.

Kalın:Ermenistan-Azerbaycan Barışında Kalıcı İstikrar Önemli