Boğmaca Vakalarında Ciddi Artış

ABD’de boğmaca vakalarında alarm verici bir artış yaşanıyor. 2025’in ilk dört ayında tespit edilen 8 bin 485 vaka, geçtiğimiz yılın aynı dönemindeki rakamın neredeyse iki katına çıkmış durumda. Uzmanlar, aşı tereddütü ve azalan bağışıklama hizmetlerinin bu yükselişte etkili olduğuna dikkat çekiyor.

Boğmaca Nedir?

Boğmaca (tıbbi adıyla pertussis), bakteriyel bir solunum yolu enfeksiyonudur ve özellikle bebekler ile küçük çocuklar için hayati tehlike oluşturabilir. Şiddetli öksürük nöbetleriyle kendini gösteren bu hastalık, solunum durması, zatürre ve nöbet gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.

Boğmaca Vakalarındaki Artışın Sebepleri

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, her yıl dünya genelinde 5 yaş altı çocuklarda yaklaşık 24 milyon boğmaca vakası meydana gelir ve bu vakalar sonucu 160 binden fazla ölüm gerçekleşir. 2020-2022 döneminde COVID-19 pandemisinin etkisiyle alınan kapanma, maske kullanımı ve sosyal mesafe önlemleri sayesinde boğmaca vakaları düşük seviyelere gerilemişti. Ancak son iki yılda bu eğilim tersine dönmüş durumda.

2024 yılında ABD’de 35 binden fazla boğmaca vakası bildirilmişken, bu sayı pandemi öncesi 2019’daki vakaların neredeyse iki katına çıkmış durumda. Ayrıca, 2024 Ekim ile 2025 Nisan arasında, ABD’de iki bebek, bir çocuk ve bir yetişkin boğmaca nedeniyle hayatını kaybetti.

Aşılama Oranlarındaki Düşüş

Boğmaca, 1914’ten bu yana güvenli ve etkili bir aşı ile önlenebilen bir hastalık olmasına rağmen, ABD’de aşı oranlarında ciddi bir düşüş gözlemleniyor. 2019-2020 döneminde anaokulu çağındaki çocuklarda boğmaca aşısı oranı yüzde 95 iken, 2023-2024 döneminde bu oran yüzde 92’ye gerilemiş durumda. Ergenlerdeki hatırlatma dozu oranları ise daha da düşük.

Uzmanlar, 1990’larda tam hücreli aşılardan, daha az yan etkiye sahip ancak daha kısa süreli koruma sağlayan hücresiz aşılara geçişin, bağışıklık süresinin kısalmasına yol açtığını belirtiyor. Tam hücreli aşının sağladığı bağışıklık 10-12 yıl sürebilirken, hücresiz aşıda bu süre 3-5 yıl arasında değişiyor.

Kimler Risk Altında ve Nasıl Korunmalı?

Boğmaca, aşılanmamış kişilere bulaştığında yüzde 80 oranında enfeksiyon riski taşıyor. Özellikle 6 haftalıktan küçük bebekler, aşılanamadıkları için en yüksek risk grubunda yer alıyor. Uzmanlar, gebelik döneminde yapılan aşı ile annenin bağışıklığının bebeğe geçebileceğini ve doğumdan itibaren koruma sağlayabileceğini belirtiyor.

CDC, çocuklara 2, 4, 6, 15 ay ve 4 yaşlarında olmak üzere toplam 5 doz boğmaca aşısı yapılmasını öneriyor. Ayrıca, ergenlikte 11-12 yaşlarında bir hatırlatma dozu, yetişkinlikte ise en az bir ek doz öneriliyor. 65 yaş üstü yetişkinler, bebeklerle temas edecek kişiler, ebeveynler ve bakım verenler de hatırlatma dozlarını yaptırmalı.

Aşı Güvenliği ve Etkililiği

Aşının güvenliği, 80 yılı aşkın süredir yapılan çalışmalarla kanıtlanmış durumda. Aşı sonrası hafif ateş, kızarıklık ve şişlik gibi yan etkiler görülebilirken, ciddi yan etkiler ise yüzde 1’in altında kalıyor. Tüm dozlarını tamamlayan çocukların yüzde 98’i, ilk yıl içinde boğmacaya karşı korunuyor. Beş yıl sonra bu oran yüzde 65’e düşse de, ergenlik ve gebelik dönemindeki hatırlatma dozları hastaneye yatışları yüzde 90 oranında önleyebiliyor.

Sağlık uzmanları, aşı takvimini tamamlamanın ve düzenli hatırlatma dozları almanın hem bireyleri hem de toplumu korumada büyük önem taşıdığını vurguluyor.