Hasankeyf’te 1600 Yıllık Askeri Yapı

Batman’ın tarihi mirasıyla bilinen Hasankeyf ilçesinde yapılan arkeolojik kazılarda Roma İmparatoru 2. Konstantius dönemine ait olduğu belirlenen 1600 yıllık askeri yapı kalıntıları ortaya çıkarıldı. Bu önemli keşif, bölgenin tarihine ışık tutan yeni bilgiler sunuyor.

Hasankeyf’in Tarihi Mirası: Asur’dan Osmanlı’ya Uzanan Yolculuk

Hasankeyf, insanlık tarihinin en eski yerleşim yerlerinden biri olarak kabul edilir. İlk kazı çalışmalarına 1984 yılında başlanan bu bölgede bugüne kadar Asurlular, Sasaniler, Bizans İmparatorluğu, Dört Halife dönemi, Emeviler, Abbasiler, Hamdaniler, Mervaniler, Artuklular, Eyyubiler, İlhanlılar, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemine ait pek çok tarihi eser gün yüzüne çıkarıldı.

 Arkeolojik Çalışmalar Sürüyor: Bulunan Yapılar ve Eserler

Mardin Artuklu Üniversitesi (MAÜ) Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Zekai Erdal’ın başkanlığında devam eden kazı çalışmalarında, Demir Çağı’na ait pişmiş topraktan yapılmış at figürü, köpek ısırması ile akrep ve yılan sokmasına karşı kullanılan şifa tası, Orta Asya Uygur tipini yansıtan alçıdan insan yüzü kabartması ve 13-14. yüzyıldan kalma renkli, bitkisel bezemeli alçı parçaları gibi önemli eserler ortaya çıkarıldı.

Bu eserler arasında yer alan bazı yapılar, İran’daki Büyük Selçuklu ve İlhanlı camilerindeki mihrap örnekleriyle benzerlik gösteriyor. Ayrıca Artuklulardan Osmanlı dönemine kadar uzanan süreçte kullanılan kulplu ve çivili tabutlarla gömülmüş Müslüman mezarları da tespit edildi.

1600 Yıllık Askeri Yapı: 2. Konstantius Dönemi

Geçen yıl yapılan kazılarda şifa tası, akik ve kemikten yapılmış zihgire (okçu yüzüğü) gibi ilginç buluntular elde edilmişti. Bu yıl yapılan kazı çalışmalarında ise Roma İmparatoru 2. Konstantius dönemine tarihlenen 1600 yıllık askeri yapının kalıntılarına ulaşıldı.

Kazı başkanı Doç. Dr. Zekai Erdal, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü himayesinde yürütülen 2024 yılı kazı çalışmalarının Temmuz ayında başladığını belirterek, şu bilgileri aktardı:

“Tarih kaynaklarında Hasankeyf’te Geç Roma dönemine ait bir askeri yapı ve kaleden bahsedilmektedir. Ancak yapılan araştırmalarda bu Geç Roma dönemine ait yapının herhangi bir izine rastlanılmamıştı. Bu sadece arşiv kayıtlarına geçen bir bilgiydi. 2024 yılı itibarıyla arşiv kayıtlarında 2. Konstantius döneminde inşa edildiği söylenen ve 4. yüzyılla tarihlenen bir yapı kalıntısı ortaya çıktı.”

Yapının İnşa Tekniği: Roma Mimarisi Örneği

Doç. Dr. Erdal, yapının İsodom adı verilen Roma döneminde kullanılan özel bir duvar inşa tekniğiyle yapıldığını ve derz aralıklarının çok ince olduğunu ifade etti. Bu özellikler, yapının Roma dönemi mimarisiyle uyumlu olduğunu gösteriyor.

“Taşların boyutları ve inşa teknikleri ile taş ölçüleri karşılaştırıldığında, bulduğumuz yapı kalıntısının 2. Konstantius dönemine ait olduğu düşünülmektedir.”

Yapının 1600 Yıllık Geçmişi ve Gelecekteki Kazı Çalışmaları

2. Konstantius’un 4. yüzyılda yaşayan Doğu Roma İmparatoru olduğunu belirten Erdal, bulunan yapının yaklaşık 1600 yıllık olduğunu vurguladı. Kazılarda, yapının içinde ve dışında o döneme ait seramik kalıntılarına da rastlanıldı. Erdal, bu duvar kalıntısının izini sürerek Geç Roma dönemi ve sonrasındaki Emevi, Abbasi, Mervani ve Hamdani gibi Artuklu öncesi dönemlere ait yapı kalıntılarına da ulaşmayı hedeflediklerini belirtti.

Hasankeyf: Kültürel ve Tarihi Zenginliklerle Dolup Taşıyor

Hasankeyf, Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan ve tarih boyunca pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış özel bir yerleşim yeridir. Bölgede yapılan arkeolojik çalışmalar, sadece yerel tarih için değil, dünya arkeoloji camiası için de büyük bir öneme sahiptir. Roma, Bizans, Emevi, Abbasi, Artuklu ve Osmanlı gibi pek çok devletin izlerini taşıyan bu bölge, tarih ve kültür meraklıları için eşsiz bir hazinedir.